# हावापानी :-

कागती खेती का लागि ७५० देखी १४०० मिटर सम्म उचाइ भएको क्षेत्र उत्तम हुन्छ भने यस्का लागि तापक्रम ५ देखी ३५ डि.सेन्टिग्रेड र वार्षिक बर्षा १००० देखी २००० मि मि सम्म उपयुक्त हुन्छ। कागती ले केही हद सम्म सुख्खा सहन् गर्न सक्छ तर तुसारो सहन् सक्ती निकै कम् हुन्छ।

# माटो :-

कागती खेतीका लागि पहाडी क्षेत्र को रातो माटो, मध्य तथा तराइ मा हल्का बलौटे दोमट् र पानी को राम्रो निकास भयको जमिन को सतह मुनी पनि डेढ देखी दुई मिटर माटो भयको जमिन उत्तम हुन्छ। 

कागती खेतिका लागि माटो को पि यच मान ५ देखी ७ उत्तम मानिन्छ।

# कागती का जात हरु :-

१, बनारसी :-

फल सानो ,लाम्चिलो र डल्लो आकारको हुन्छ। गरम हावापानी मा राम्रो उत्पादन दिन्छ। बर्ष भरी नै लगातार फल दिने गर्दछ।

२, स्थानिय :-

फल हरु लाम्चा र गोल आकार का हुन्छन हुन्छन। यो जात चिसो हावापानी र ओसिलो ठाउँ मा राम्रो सँग हुन्छ भने बोट फैलियको तर होचो आकार को हुन्छ ।बर्ष भरिनै फल लाग्छ भने यस्को फल रसिलो र तिख्खर हुन्छ ।

३, गलगल:-

फल अन्डा आकार को हुन्छ भने दाना अली ठुलो हुन्छ। बिशेष गरेर यो अचार,क्यान्डी र सर्बत् बनाउन प्रयोग गरिन्छ।

# बिरुवा प्रसारण् बिधी :-

कागती को बिरुवा प्रसारण् बिउ बाट र हाँगा मा गुटी बाधेर जरा उमारी गरिन्छ।

# खाडलको तयारी लगाउने समय र तरिका :-

माघ फाल्गुन तिर १ घन मिटर को खाडल् खनि प्रस्स्त गोबर मल ,पातपतिङर,खारनी राखेर खाडल भरी माटो ले छोपिदिनु पर्दछ र बर्षा सुरु भयपछी र बर्षा समाप्त हुनु १५ दिन पूर्व नै बिरुवा उक्त खाडल् मा रोप्नु पर्दछ। खाडल खन्दा खाडल् को दुरी ४ मिटर को अन्तर मा बनाउनु राम्रो मानिन्छ।

# मलखाद:-

बोट को बिकास एबम अधिक फल को लागि माघ फाल्गुन र अशाढ् साउन मा हरेक फल लाग्न सुरु गरेका बोट लाई १ पानी डोको राम्ररी पाकेको गोबर मल दिनु उत्तम हुन्छ।मल दिदा बोट को चारैतिर रिँग बनाएर दिनु राम्रो हुन्छ।

# सिन्चाइ :-

अमिलो जात का फल्फुल लाई खासै सिन्चाइ को आबसेकता नभयपनी सुख्खा परेको बेलामा भने पानी को कमी ले फुल झर्ने ,फल झर्ने ,फल चाउरिने ,सानो फल लाग्ने हुन्छ अत पानी न जम्ने गरी बोट को ओरिपरी बेसिन बनाइ पानी न जम्ने गरी सिन्चाइ गर्ने र सिन्चाइ गरिसकेपछी १ कुरेत बाक्लो हुने गरी सोत्तर को छापो दिनु राम्रो हुन्छ।

# गोड्मेल् :-

कागती को बगैचा लाई सदैब झारपात मुक्त बनाउनु पर्दछ । बगैचा भित्र लहरा न जाने बोडी ,सिमी ,केराउ , चना ,मुसुरो पनि लगाउन सकिन्छ। झारपात नियन्त्रण गर्न बाक्लो छापो दिदा पनि राम्रै हुन्छ।

# काँट् छाँट :-

जमिन को सतह मा आएका ,पानीसरा,सुकेका ,रोग लागेका र एक अर्कामा खप्टियका 

हाँगा हरु हटाउनु पर्दछ र काटेको ठाउँ मा र अन्य कान्ड मा निलोथुथो र कृषि चुन को लेप लगाउनु राम्रो हुन्छ।

# फल लिने समय :-

फल को बोक्रा को रङ हल्का पहेलो भएपछी फल टिप्नु राम्रो हुन्छ।